Dan kada je prestala okupacija, zarobljavanja, torture i ubistva Srba, odnosno Dan oslobođenja u Odbrambeno – otadžbinskom ratu, najvažniji je u novijoj istoriji Dervente.
Zbog toga je i ovog 4. jula, 32 godine poslije oslobađanja administrativnog centra tadašnje opštine, ukazano na značaj slobode koju je Vojska Republike Srpske 1992. godine vratila u Derventu. U čast svim poginulim i umrlim borcima danas je ispred Centralnog spomen – obilježja služen pomen i položeni vijenci i cvijeće.
Gradonačelnik Milorad Simić naglasio je da je 4. jul svečarski dan u slobodnoj Derventi.
– Mi ovdje nikoga nismo pobijedili i nadjačali. Mi smo samo donijeli slobodu u kojoj mogu da uživaju svi građani, bez obzira na ime i prezime, vjeroispovijest, nacionalnost. Cijena te slobode je ogromna, jer za nju pogiluno 608 boraca, uz mnogo ranjenih, ali i uplakanih porodica – rekao je gradonačelnik podsjetivši da su podvig oslobađanja Dervnete na svojim plećima nosile dvije brigade 27. motorizovana i Osinjska laka brigada.
– Sve to nam poručuje da slobodu moramo čuvati i u miru raditi, a smatram da se u Derventi to može. Kod nas je prisutan i dobrodošao i domaći i strani kapital, i stvoreni svi preduslovi da ljudi mogu da rade. Iako je evidentan trend odlaska, kojeg je oduvijek bilo, mnogi ipak priznaju da je ovdje najljepše – istakao je Simić.
Predsjednik Gradske boračke organizacije Čedo Vujičić kazao je da je područje grada oslobođenjeno u okviru šire vojne operacije „Koridor 92“.
– Operacije za oslobađanje Dervente počele su 26. juna 1992. godine i trajale do 4. jula, a osim gradskog jezgra, tada je oslobođen i širi dio grada, čime su stvoreni uslovi za povartak ljudi kućama i za normalno funkcionisanje društva. Tokom tih devet dana neposrednih borbi staradalo je 47 pripadnika Vojske Republike Srpske, od kojih je gotovo polovina iz Dervente – rekao je Vujičić.
Komandant bataljona koji je učestvovao u oslobađanju Dervente Pantelija Ćurguz istakao je ponos što je dao doprinos stvaranju slobode.
– Derventu smo oslobađali od onih koji su je okupirali i činili monstruozne zločine. Svim svojim saborcima i pripadnicima 27. i Osinjske brigade, te drugim jedinicama koje su dale doprinos oslobađanju grada, iskazujem poštovanje – rekao je Ćurguz dodavši da je Derventa, koja je iz rata izašla kao jedan od najrazrušenijih gradova, danas uređen i napredan grad.
Majka poginulog pripadnika policije Vukosava Lejić istakla je da je za porodice stradalih veoma važno njegovanje sjećanja na njih.
– Moj sin Milomir imao je 28 godina kada je poginuo na području Barice. Kasnije sam ostala i bez kćerke koja je preminula od posljedica stresa prilikom bombardovanja Beograda, a samo devet mjeseci kasnije preminuo mi je i suprug – rekla je Lejićeva.
Poštu poginulim borcima odali su gradonačelnik Milorad Simić, predsjednik Skupštine grada Bojan Radanović, te predstavnici Gradske boračke organizacije i Opštinske boračke organizacije iz Kozarske Dubice, delegacije Udruženja „Veterani Republike Srpske“ i Organizacije starješina VRS, Organizacije porodica poginulih i zarobljenih boraca i nestalih civila, Udruženja ratnih zarobljenika, Gradski odbor SUBNOR-a, Udruženje Prve gardijske motorizovane brigade Glavnog štaba VRS, delegacija Policijske stanice, te predstavnici političkih partija SNSD, SDS, SP, PDP, Ujedinjene Srpske, NDP-a i Narodnoh fronta.
Poslije pomena, u Centru za kulturu priređen je prijem.
Logori
Ožiljke iz rata nose brojni Dervenćani koji su bili zarobljeni u logorima formiranim širom grada.
– Kroz logore u Derventi prošlo je oko 300 ljudi. Nekadašnji Dom JNA 1992. godine bio je logor za Srbe, odakle su zarobljenici vođeni na Rabić, zatim u Poljare i silos u Polju, a potom transportovani u Slavonski Brod. U svim tim logorima dešavali su se najstrašniji zločini, a među najsvirepijim je bila Azra Bašić koja je zaklala Blagoja Đuraša u Domu JNA i tjerala ostale logoraše da piju njegovu krv – podsjetio je predsjednik Udruženja ratnih zarobljenika Dervente Drago Knežević.